Laptoptrends van 2023 - Groter, heter, hoger, sneller (2024)

Op de CES 2023 presenteerden Intel, Nvidia en AMD allemaal nieuwe laptophardware. Het is logisch dus dat er voor fabrikanten ook weer reden was om uit te pakken. We zagen op de CES vooral gaminglaptops voorbijkomen, maar ook de nodige nieuwe laptops voor consumenten en voor zakelijk gebruik. Met uitzondering van Dell waren alle grote fabrikanten fysiek vertegenwoordigd op de beurs, maar de fabrikant uit Texas liet evengoed wel wat aankondigingen per persbericht uitgaan.

De nieuwe modellen bereiken de markt op een moment dat de naweeën van de coronapandemie nog altijd niet zijn uitgewerkt. Onderzoeksbureau Trendforce verwacht dat het wereldwijd aantal verkochte laptops in het eerste kwartaal van 2023 lager zal zijn dan het de afgelopen tien jaar is geweest, waarbij er vorig jaar een kwart minder laptops werden verkocht dan in 2021. Het kon dus nog wel even duren voordat de voorraden van oude machines zijn weggewerkt, wat ook tot vertragingen voor nieuwe apparaten kan leiden, zoals we in 2022 hebben gezien.

Nu de CES anderhalve week achter ons ligt, is het tijd om de balans op te maken. Wat viel er op aan de aankondigingen die op en rondom de beurs werden gedaan, en wat kunnen we het komend jaar verwachten op laptopgebied?

AMD laat op zich wachten en 'nieuwe' processors soms niet nieuw

Op processorgebied is AMD in 2023 gevorderd tot de Ryzen 7000-serie, terwijl Intel zijn dertiende generatie wereldkundig maakte. Bij een beschouwing van de nieuwe laptops die op de CES werden geïntroduceerd, valt op dat de meeste modellen gebaseerd zijn op een Intel-processor. ASUS had nog het uitgebreidste aanbod van AMD-laptops, met 'next-gen' Ryzen-processors in het gros van de gamingline-up van de fabrikant: de ROG Strix Scar 17 en Strix G17, ROG Zephyrus Duo 16, Zephyrus G14 en de nieuwe Flow X13.

De ASUS TUF A16 heeft een AMD-processor en videokaart.

De ASUS TUF A16 heeft niet alleen een AMD-processor, maar ook een next-gen AMD-videokaart in het vooronder. Bij andere laptops uit de goedkopere TUF-serie, weer verkrijgbaar in 15 en 17 inch, kun je net als vorig jaar kiezen tussen een Intel- en AMD-variant van de laptop. Lenovo geeft je ook de keuze bij zijn nieuwe gaminglaptops. De Legion Pro 7 en Pro 5 hebben een AMD-processor, de Legion Pro 7i en Pro 5i zijn Intel-gebaseerd. Beide laptops hebben verder dezelfde specificaties en mogelijke configuraties.

Lenovo biedt keuze tussen Intel en AMD met de Legion Pro 7(i).

Intel presenteerde begin 2023 veel meer nieuwe processors dan AMD, liefst 32 stuks, en net als vorig jaar, toen de Ryzen 6000 tegenover Intels twaalfde generatie stond, lijkt het weer langer te duren voordat laptops met AMD's processors daadwerkelijk beschikbaar zijn. Zelfs in AMD's eigen demoruimte op CES waren slechts twee Ryzen 7000-laptops te zien tussen het dozijn gepresenteerde modellen. Sommige fabrikanten geven aan later in 2023 met een uitgebreider aanbod AMD-laptops te komen. AMD moet ook nog steeds opboksen tegen een imago als budgetmerk bij fabrikanten en klanten, zo blijkt uit gesprekken op de beurs en ook uit het aanbod in de praktijk. Terwijl ASUS en Lenovo ook high-end laptops uitrusten met AMD-processors, reserveren andere fabrikanten ze vooral voor goedkopere modellen.

Iets wat opvalt aan de 'nieuwe' laptopprocessors van Intel en AMD, is dat sommige exemplaren eigenlijk niet zo nieuw zijn. Modellen in dezelfde serie hebben soms een verschillende, lees oudere, architectuur. Voor lager gepositioneerde chips in Intels dertiende generatie worden niet alleen nieuwe Raptor Lake-dies maar ook oudere Alder Lake-dies gebruikt. Intel belooft wel dat de Alder Lake-gebaseerde processors dezelfde hoeveelheden cache en andere specificaties meekrijgen als het Raptor Lake-equivalent. Omdat het prestatieverschil tussen Raptor Lake en Alder Lake vooral neerkomt op die gewijzigde specificaties, zoals kloksnelheid, cache en coreconfiguratie, zou het weleens kunnen zijn dat de praktijkverschillen beperkt blijken.

Bij AMD verwachten we dit jaar wel grote verschillen in prestaties, omdat de 'nieuwe' 7000-serie een ratjetoe van ontwerpen omvat met meer oude, dan nieuwe processors. In lijn met de nieuwe naamgeving voor laptopchips die AMD heeft bedacht, zijn de onschuldig lijkende laatste cijfers cruciaal. De zeven nieuwe processors op basis van Zen 4-kernen hebben het eindcijfer 40 en de vijf opgekalefaterde Rembrandt-chips (Ryzen 6000, Zen 3+) het cijfer 35. Er komen ook drie opgefriste Ryzen 5000-processors eindigend op 30, voorzien van iets oudere Zen 3-kernen plus een veel tragere Vega-igpu. De drie 7020-processors die vorig jaar al uitkwamen, zijn tot slot gebaseerd op oude Zen 2-kernen, zoals de Ryzen 4000-laptopprocessors, voor low-end laptops en Chromebooks.

Hoger stroomverbruik

Kijkend naar het stroomverbruik, vallen Intel-processors voor dit jaar weer uiteen in verschillende series met een verschillend tdp, van de 15W U-serie tot en met de 55W HX-reeks. Maximaal kunnen de cpu's nog veel meer verbruiken, tot wel 157W in het geval van de HX-processors. De uiterste stroomlimieten vanuit Intel blijven ten opzichte van vorig jaar ongewijzigd, maar laptopfabrikanten tweaken die over het algemeen per model. We vragen ons af hoe het praktijkverbruik van de processors eruitziet. Intel heeft de HX-serie voorzien van meer rekenkernen dan ooit, maximaal 24 bij het topmodel Core i9-13980HX, die beschikt over evenveel rekenkernen als zijn desktoptegenhanger i9-13900K. Voor de overige processors zijn de kloksnelheden verhoogd met gemiddeld 400MHz, ook al geen recept voor efficiëntie.

Hoewel AMD-processors van dit moment te boek staan als zuiniger dan die van Intel, moet AMD vermogen bijzetten om de prestatiestrijd met Intel niet te verliezen, vergelijkbaar met de ontwikkeling die de afgelopen jaren voor deskopprocessors gaande is. Dit jaar komt AMD voor het eerst met een tegenhanger voor Intels 55W HX-laptopprocessors, met codenaam Dragon Range. Precies zoals bij Intels HX-serie zijn deze Ryzen 7045-processors in feite desktopprocessors met BGA-interface in plaats van een socket. Ze hebben dus cpu-chiplets en een i/o-die, en hetzelfde aantal van zestien cores is mogelijk als bij de snelste desktopprocessor van AMD op dit moment. Een mogelijk piekverbruik van 100W klinkt haast tam in vergelijking met de concurrentie, maar vorig jaar piekte de meter bij AMD's krachtigste, minst zuinige laptop-cpu nog op 80W. Dat was een processor met half zoveel rekenkernen en een 400MHz lagere boostklok als het nieuwe topmodel, de Ryzen 9 7945HX.

Mocht de processor van je nieuwe gaminglaptop het powerbudget nog niet hebben opgesoupeerd, dan kan de gpu dat eventueel nog doen. Hoewel AMD ook enkele videokaarten voor laptops liet zien, zullen veruit de meeste laptops met losse gpu er een van Nvidia bevatten. De nieuw aangekondigde mobiele RTX4000-serie op basis van de Ada Lovelace-architectuur telt voorlopig vijf kaarten, van de RTX4050 tot en met de RTX4090. Als we puur kijken naar de tgp die Nvidia opgeeft, kan alleen het low-end model een stuk meer verbruiken dan zijn voorganger: 115W in plaats van 80W. De rest heeft een tgp dat op papier ongeveer hetzelfde uitvalt. De nieuwe kaarten hebben echter ook een verbeterde versie van Dynamic Boost, waarmee de tdp-limiet kan worden overschreden als de cpu even minder te doen heeft. Bij de oude kaarten kwam er zo maximaal 15W bij de opgegeven tgp, terwijl veel van de nieuwe modellen tot 25W extra zouden kunnen verbruiken, als de fabrikant dat toelaat. Hoewel Nvidia in zijn presentatie veel nadruk legde op de beloofde efficiëntie van de nieuwe kaarten, kunnen ze dus toch sluipenderwijs meer stroom verbruiken en hitte uitstoten dan hun voorgangers.

Krachtigere koeling

Het hogere stroomverbruik van de belangrijkste onderdelen betekent dat fabrikanten aan de bak moeten om hun laptops koel en stil te houden. De laptops simpelweg wat dikker maken, kan daarbij helpen. Dat doet Razer bijvoorbeeld bij zijn nieuwe Blade 16; die is ten opzichte van de oude Blade 15 een halve centimeter dikker voor wat meer ademruimte. Koelsystemen worden daarnaast innovatiever. ASUS heeft een nieuwe heatsink ontworpen, terwijl MSI het ontwerp van de heatpipes heeft aangepast, zodat hitte beter verdeeld kan worden over de cpu en gpu. We zien fabrikanten van gaminglaptops ook steeds vaker opteren voor een vaporchamber, een geavanceerdere oplossing dan de traditionele heatpipes. MSI past hem bijvoorbeeld toe op zijn dunne Stealth 14, en ook de Razer Blade-laptops, sommige high-end modellen van ASUS en de topgaminglaptops van Lenovo hebben in 2023 deze vorm van koeling.

Fabrikanten investeren ook in betere koelpasta. ASUS begon een paar jaar geleden met liquid metal op de cpu, en bij de recente gaminglaptops van het merk zit het ook op de gpu. Ook Acer en Lenovo voorzien hun duurdere gaminglaptops van koelpasta met metaaldeeltjes erin, die warmte extra goed geleidt, maar massaproductie lastiger maakt, omdat de metaalpasta absoluut niet naast de die(s) mag komen.

De MSI Stealth 14-laptop heeft een vaporchamber voor de koeling.

Het bedrijf Frore Systems presenteerde op de CES zijn innovatieve fanloze AirJet-koeling, een soort zwarte plak met daarin ultrasone membranen die een luchtstroom produceren. Volgens Frore zou dat efficiënter werken dan traditionele fans. Voorlopig lijkt Frore zich te richten op thin-and-lightlaptops, waarbij een 15"-model met 28W-processor bijvoorbeeld 50 procent stiller zou kunnen zijn dan een model met traditionele fans en heatpipes. Concrete aankondigingen voor laptops met Frore-koeling zijn er nog niet, maar de eerste modellen zouden nog dit jaar moeten verschijnen. We zijn benieuwd of de claims van het bedrijf in onze tests standhouden.

Hoe innovatief koelsystemen ook worden, uiteindelijk is er een harde limiet aan de hoeveelheid warmte die kan worden afgevoerd. Je ziet dat bijvoorbeeld bij de Gigabyte Aero 16. Terwijl het 2022-model kon worden geconfigureerd met een RTX 3080Ti, is het topmodel in de 2023-serie voorzien van een RTX 4070. Met de architectuur- en procesverbeteringen die Ada Lovelace met zich meebrengt, zal die wellicht alsnog sneller zijn dan het oude model, maar de allersnelste hardware op zijn top laten presteren in een dun en licht systeem, is in 2023 extra lastig.

Hogere schermen, meer oled, soms 3d

Nog steeds is 16:9 de dominante schermverhouding voor laptops, maar de afgelopen jaren kwamen steeds meer apparaten uit met een 'hogere' 16:10-beeldverhouding. Daarmee wordt de ruimte onder het scherm beter opgevuld en je hebt er ook nog wat aan bij de dagelijkse werkzaamheden, waarbij je minder hoeft te scrollen. De afgelopen jaren werd een 16:10-scherm haast standaard voor luxere zakelijke laptops en consumentenlaptops, en in 2023 zet die ontwikkeling verder door naar gaminglaptops. Van ASUS tot Acer en Gigabyte tot Lenovo en MSI: bij al deze fabrikanten hebben de high-end gaminglaptops voor dit jaar over het algemeen een 16:10-scherm, vaak in tegenstelling tot het voorgaande model.

Acers nieuwe Swift Go-laptops

Je zou zeggen dat oledschermen zich met hun ultrasnelle responstijd lenen voor gaminglaptops, maar fabrikanten verkiezen voor dit type apparaat toch nog vaak een lcd, ook in 2023. Dat heeft wellicht te maken met de beschikbaarheid van panelen op een zeer hoge verversingsfrequentie boven de 120Hz. Dit jaar komen de nodige luxe gaminglaptops met een 1440p lcd-scherm dat 240 beelden per seconde kan tonen. Er komen langzamerhand ook wat meer miniledschermen beschikbaar, die op het gebied van contrast en hdr-beeldkwaliteit beter in de buurt komen van oledschermen. We zagen onder meer bij ASUS, Razer, Acer en MSI laptops met een dergelijk scherm. Ook in 2023 zal dat naar verwachting extra duur blijven, beschikbaar op slechts enkele van de meest high-end laptops in bepaalde schermformaten.

Veel van de nieuw aangekondigde laptops die niet voor gaming zijn bedoeld hebben wel een oledscherm. Ook dat past in de trend die we eerder al signaleerden. Acer toonde bijvoorbeeld zijn nieuwe Swift Go-serie, een uitbreiding op de bestaande Swift-serie van lichtgewicht laptops voor consumenten. Het nieuwe Go-duo is verkrijgbaar met schermdiagonalen van 14 en 16 inch, is zoals andere Swift-laptops voorzien van een aluminium behuizing, en heeft een 90Hz-14"- of 120Hz-16"-oledscherm. De Acer Swift X, waarvan de vorige versie nog een ips-lcd had, wordt in 2023 eveneens voorzien van een 120Hz-oledpaneel. Dit jaar verschijnen ook meer luxe zakelijke laptops met oledscherm. Denk aan de Lenovo Thinkpad X1 Nano of de ASUS ExpertBook B9. De nieuwste versies van die minder dan 1 kilo wegende laptops kunnen voor het eerst optioneel geleverd worden met een oledscherm. In het geval van de ExpertBook B9 is het niet zeker of die uitvoering ook in Nederland en België zal worden aangeboden.

Nu we het toch hebben over ultralichte laptops die hier mogelijk niet uitkomen: ook sommige van LG's Gram-laptops hebben dit jaar een oledscherm, namelijk de Gram Style en Gram Ultraslim. De 'gewone' Grams en de 2-in-1-convertiblemodellen behouden wel hun ips-lcd. Terwijl LG vorig jaar alleen laptops met 16:10-scherm in het assortiment had, hebben twee van de nieuwe laptops juist een 16:9-paneel. Niet bij iedere fabrikant neemt het aandeel 16:10-laptops dus toe.

De LG Gram Ultraslim met oledpaneel

Sommige nieuwe laptops in 2023 zijn voorzien van een scherm dat 3d kan weergeven zonder brilletje. Acer introduceerde in 2022 al een model voor gamers (Predator Helios 300) en een voor creators (ConceptD 7), en ASUS komt daar dit jaar bij met twee modellen voor creatievelingen, de ProArt StudioBook 16 en Vivobook Pro 16X. Over enkele maanden zou nog een derde grote laptopfabrikant een of meerdere apparaten met een glassesfree-3d-scherm aankondigen. Je leest er meer over in onze eerdere preview.

Terugkeer van 18"-laptops

Meerdere fabrikanten toonden op of rondom de CES een gaminglaptop met 18"-scherm. De grootste laptops zijn traditioneel voorzien van een 17,3"-paneel, al kwamen de afgelopen jaren incidenteel wel apparaten uit met een groter scherm. Zo had Acer in 2016 een Predator 21 X-laptop met gekromd 21"-paneel met 21:9-beeldverhouding, terwijl MSI in 2017 kwam met de GT83VR, voorzien van een 18,4"-scherm met 16:9-verhouding. Het waren behoorlijk massieve apparaten met een toetsenbord met hoge keycaps, de snelst mogelijke hardware van die tijd, en een gewicht van ongeveer 5kg.

Acer Predator Helios 18, de 18"-laptop van Acer voor 2023

Hoewel ze in de lengte en breedte nog iets groter zijn dan de 17,3"-laptops van dit moment, moeten de nieuwe gaminglaptops van 18 inch wat dikte en gewicht betreft veel meer aansluiten op wat nu gebruikelijk is, zo te oordelen bij een rondgang langs de fabrikanten die op de CES een 18"-gaminglaptop presenteerden. Dat wil zeggen: een centimeter of twee dik, en een kilo of tweeënhalf zwaar. Acer, ASUS en Razer hadden alle drie een dergelijke laptop staan op de CES, terwijl Dell begin januari zijn Alienware M18 aankondigde. De Dell-laptop heeft als enige de optie voor een next-gen AMD-processor, al zegt de fabrikant niet precies welke. Interessant bij dat model is ook de mogelijkheid voor een 1920x1200-scherm met 480Hz-refreshrate. Acers 18"-laptop kan dan weer worden uitgerust met een miniledscherm, wat bij de andere drie merken niet kan. Op dit moment lijken de laptops van ASUS en Razer de krachtigste van het stel, voorzien van de allersnelste hardware die Intel en Nvidia te bieden hebben.

De ASUS ROG Strix Scar 18 is voorzien van de snelste hardware van Intel en Nvidia.

Betere webcams, zelfs in gaminglaptops

In het artikel over laptoptrends van 2022 kwam het al aan de orde: fabrikanten kiezen er de laatste tijd voor om betere webcams in hun laptops te plaatsen, in navolging van de coronapandemie waarin het ineens veel belangrijker is geworden hoe je eruitziet in een videocall. Met de huidige generatie van piepkleine cameraatjes is het niet meer nodig om te kiezen voor een smalle bovenste bezel, met een camera aan de onderkant van het scherm, wat een lelijk perspectief oplevert. De kwaliteit van de cameraatjes is bovendien ook verbeterd, met veel full-hd-webcams in plaats van modules met een 720p-resolutie.

Tot nu toe waren betere webcams nog vooral iets voor zakelijke laptops, maar in 2023 volgen ook high-end gaminglaptops, zo bleek op de CES. Gigabytes nieuwe Aero-creatorlaptops en Aorus-gaminglaptops hebben bijvoorbeeld alle een 1080p-webcam aan boord. Het ontwerp van de Aorus-laptops is vernieuwd, met de andere positionering van de webcam als een van de belangrijkste verbeteringen. Die zit bij de 2023-modellen in de bovenste bezel, in plaats van de 'neushaarcamera' onderaan het scherm van de afgelopen jaren.

Alle Gigabyte Aorus-laptops (eerste twee foto's) en Aero-laptops voor 2023 hebben 1080p-webcams die boven het scherm zitten.

De laptops die Lenovo toonde in de Legion Pro 7(i) en Legion Pro 5(i)-series waren allemaal voorzien van een 1080p-webcam, die bovendien op alle modellen beschikken over Tobii Horizon-headtracking. Razers topmodel Blade 18, hierboven ook al eens genoemd, is dan weer bijzonder omdat hij een 5-megapixelwebcam heeft met gezichtsherkenning. Zelfs ASUS heeft dit jaar het licht gezien. 1080p lijkt er nog niet in te zitten, maar nadat het merk de afgelopen jaren überhaupt geen webcam inbouwde in sommige gamelaptops, zoals de Strix Scar G15, zit aan de bovenkant van het nieuwe model een lipje met daarin een piepklein cameraatje.

Veel specbumps, maar ook gekke nieuwe apparaten

Intern is er dus wel het een en ander veranderd bij de laptops die in 2023 van de band rollen, en het hogere scherm geeft fabrikanten vaak de gelegenheid om de onderste bezel een stuk slanker te maken, wat de nieuwe laptops een modernere aanblik geeft. In andere opzichten verandert er aan de nieuwe behuizingen niet zoveel: we zagen veel modellen met nieuwe hardware en een verbeterd scherm in een verder oud jasje.

Lenovo had naar de CES wel een uitgebreide selectie aan bijzondere apparaten meegebracht. Twee daarvan bespraken we al eerder in een aparte preview. De Yoga Book 9i is een convertible met twee oledschermen en een los bijgeleverd toetsenbordje, terwijl de Thinkbook Plus Twist je de keus geeft tussen een oledscherm of een kleuren E Ink-paneel bij een draai aan het scherm. Iets minder bijzonder, maar toch ook leuk is ook de Thinkbook 16p Gen 4. De laptop met dertiendegeneratie-Intel-cpu uit de krachtige H-serie en optionele RTX 4060-videokaart, heeft een magnetische pogopinconnector op de kap. Via die 'Magic Bay' kun je een reeks accessoires aansluiten, van een 4k-webcam op een roterend scharnier en een lichtje voor je gezicht, tot een 4G-LTE-modem.

De HP Dragonfly Pro-serie (rechts de Chromebook)

Naast Pavilion, Envy, Spectre en Omen komt HP dit jaar met een hele nieuwe productserie laptops: Dragonfly Pro. Die bestaat voorlopig uit een Windows-laptop en een Chromebook, gericht op thuiswerkers die redelijk atechnisch zijn. HP maakt het aanschaffen van de pc bijvoorbeeld al makkelijk. Je kunt bij elk apparaat maar uit twee configuraties kiezen. Het Windows-model heeft bovendien een speciale sneltoets om direct verbinding te maken met de helpdesk. De Chromebook onderscheidt zich dan weer door een ultrahelder scherm van 1200cd/m², een rgb-toetsenbord en een 8-megapixelwebcam. Helaas heeft HP voorlopig geen plannen ze hier uit te brengen.

Bij Tongfang, de odm die laptops maakt voor onder andere XMG, zagen we de vernieuwde Ultra 17-gaminglaptop met waterkoeling. Een kastje ter grootte van een externe hdd pompt het water door een heatpipe die direct boven de gpu zit. Dat kan overigens een RTX 4090 zijn met een maximaal tgp van 175W. Vorig jaar had XMG ook al een watergekoelde laptop in het assortiment, maar dit jaar is het concept verbeterd. De koeler heeft een rgb-fan en een sensor die meet of het water nog stroomt. Door de nieuwe magnetische connector is het wat makkelijker de waterslangetjes in te pluggen, al belanden tijdens het uitpluggen nog steeds wel wat waterdruppeltjes op je bureau.